Sensibilisation aux dangers des écrans chez les enfants/Ευαισθητοποίηση στους κινδύνους των οθονών για τα παιδιά

Chers parents,

L’association des parents d’élèves APE souhaite s’associer aux efforts fournis par le LFH pour lutter contre les conséquences néfastes pour nos enfants de l’accès incontrôlé aux écrans et à Internet.

Même si beaucoup d’entre vous en sont probablement déjà conscients, ce courrier est destiné à rappeler aux parents que les écrans et Internet ont des répercussions graves sur la scolarité des jeunes et la vie en communauté à l’école.
Il faut tout d’abord souligner que le temps passé sur les écrans n’est malheureusement pas consacré à d’autres activités fondamentales au développement de nos enfants. Le rapport remis en avril 2024 par la Commission d’experts sur l’impact de l’exposition des jeunes aux écrans au Président de la République française, intitulé « Enfants et écran : A la recherche du temps perdu », en dresse l’amer constat.

Ce rapport peut être consulté à l’adresse suivante :

Chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.elysee.fr/admin/upload/default/0001/16/06a9854b34d98bb3e4fbf72b2b28ed3b0dd601a1.pdf. 
Il est intéressant d’en lire au moins l’introduction. La Commission tire en effet la sonnette d’alarme quant aux stratégies de captations d’attention mises en place par les acteurs du numérique « pour enfermer les enfants sur leurs écrans, les contrôler, les réengager, les monétiser ». Elle nous rappelle que « nos enfants ne sont pas des ‟petits adultes”, ils ont besoin de jouer, ils ont besoin que les adultes oublient leur portable pour leur donner du temps, ils ont besoin de dialoguer avec les grands et de les retrouver disponibles, à la maison, dans les parcs, pendant leurs activités, dans les villes comme dans les campagnes ».
Ensuite, il nous faut mentionner que les contenus auxquels accèdent les jeunes sur Internet sont très préoccupants.

Ainsi, l’accès aux réseaux sociaux a été récemment pointé du doigt comme étant à l’origine d’une augmentation de la tendance à la dépression et au suicide chez les jeunes, surtout chez les filles.

Par ailleurs, si aucune barrière n’est mise en place par les parents, les enfants ont une probabilité très forte d’être exposés, même involontairement, à des contenus inadaptés à leur âge, en particulier à des images et vidéos à caractère pornographiques et/ou d’une extrême violence, traumatisants et destructeurs d’un point de vue psychologique (une lecture intéressante à ce titre est l’ouvrage de Christophe Butstraen et Anne de Labouret, Parlez du porno à vos enfants avant qu’Ιnternet ne le fasse, éd. Thierry Souccar, 2019).

Bien évidemment l’accès à ces contenus inappropriés a des conséquences à l’école, puisqu’il est susceptible d’affecter le comportement de nos enfants et de perturber la vie en communauté au sein des établissements scolaires.

Si l’on se place du point de vue purement académique, les différents objets connectés – qui sont strictement interdits au LFH – ont également des conséquences directes sur l’attention des enfants en classe et donc sur leur réussite scolaire.

En effet, même rangés dans le cartable (ou cachés dans la trousse), ces objets sont une source de distraction avérée pour les enfants en classe, distraction qu’a récemment pointée du doigt l’Organisation de coopération et de développement économiques (OCDE) comme l’une des causes probables de la baisse du niveau scolaire des enfants constatée dans de nombreux pays. Dans un rapport du 7 mai 2024, l’OCDE a ainsi enjoint les Etats à prendre des mesures pour empêcher l’usage des objets connectés à l’école.

Il est donc fondamental de protéger nos enfants, en posant des limites à l’accès et à l’usage des objets connectés. 
Heureusement, des outils existent.
S’agissant des téléphones portables en particulier, on peut tout d’abord s’inspirer des propositions formulées par la Commission d’experts sur l’impact de l’exposition des jeunes aux écrans mentionnée plus haut, afin d’organiser une prise en main progressive :

  • avant 11 ans : pas de téléphone
  • à partir de 11 ans : téléphone sans connexion Internet
  • à partir de 13 ans : téléphone connecté sans accès aux réseaux sociaux ni aux contenus illégaux
  • à partir de 15 ans : accès aux réseaux sociaux éthiques.

Par ailleurs, si l’enfant est équipé d’un smartphone, il est possible de mettre en place un contrôle parental. Celui-ci permet de :

  • réduire le temps d’écran (notamment de bloquer le téléphone la nuit pour préserver le sommeil de l’enfant, mais aussi pendant les heures de cours) ;
  • bloquer ou limiter certaines apps (il est possible de se mettre d’accord avec l’enfant sur le temps disponible chaque jour) ;
  • restreindre l’accès à des contenus inappropriés, des achats ou des téléchargements.

Ce contrôle parental est disponible:

  • sur iPhone et iPad  dans les réglages
  • sur Android, à  travers des applications comme Family Link.

Pour conclure, si les mesures de sanction concernant les objets connectés mises en place au sein du LFH sont évidemment nécessaires, elles sont malheureusement insuffisantes. Une prise de conscience des parents et la mise en place de barrières dès la maison sont indispensables, si nous voulons que nos enfants puissent continuer à bien grandir ensemble au sein de leur établissement scolaire

Αγαπητοί γονείς,
Ο Σύλλογος Γονέων ΑΡΕ θα ήθελε να συμμετάσχει στην προσπάθεια της LFH να καταπολεμήσει τις βλαβερές συνέπειες που έχει για τα παιδιά μας η ανεξέλεγκτη πρόσβαση στις οθόνες και το Διαδίκτυο.
H παρούσα επιστολή έχει ως στόχο να υπενθυμίσει στους γονείς ότι οι οθόνες και το Διαδίκτυο έχουν σοβαρές επιπτώσεις στη σχολική εκπαίδευση των νέων και στη σχολική κοινότητα, κάτι που πιθανόν πολλοί από εσάς γνωρίζετε ήδη.
Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να τονιστεί ότι ο χρόνος που αφιερώνεται στις οθόνες δυστυχώς δεν αφιερώνεται σε άλλες δραστηριότητες που είναι θεμελιώδεις για την ανάπτυξη των παιδιών μας. Η έκθεση που υποβλήθηκε τον Απρίλιο του 2024 από την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων για τις επιπτώσεις της έκθεσης των νέων στις οθόνες στον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας, με τίτλο « Παιδιά και οθόνες: Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο », κάνει αυτή την πικρή παρατήρηση.
Η έκθεση αυτή μπορεί να αναζητηθεί στην ακόλουθη διεύθυνση:

Chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.elysee.fr/admin/upload/default/0001/16/06a9854b34d98bb3e4fbf72b2b28ed3b0dd601a1.pdf. 
Αξίζει να διαβάσετε τουλάχιστον την εισαγωγή της. Η Επιτροπή κρούει στην πραγματικότητα τον κώδωνα του κινδύνου για τις στρατηγικές που τραβούν την προσοχή και εφαρμόζονται από τους φορείς του ψηφιακού περιεχομένου «για να κλειδώσουν τα παιδιά στις οθόνες τους, να τα ελέγξουν, να τα επαναπροσδιορίσουν και να τα εκμεταλλευτούν οικονομικά». Μας υπενθυμίζει ότι «τα παιδιά μας δεν είναι « μικροί ενήλικες », έχουν ανάγκη να παίζουν, έχουν ανάγκη από τους ενήλικες να ξεχάσουν τα κινητά τους τηλέφωνα και να τους δώσουν λίγο χρόνο, έχουν ανάγκη να μιλήσουν με τους μεγάλους και να τους βρουν διαθέσιμους, στο σπίτι, στα πάρκα, κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων τους, στις πόλεις και στην ύπαιθρο».
Δεύτερον, πρέπει να αναφέρουμε ότι το περιεχόμενο στο οποίο έχουν πρόσβαση οι νέοι στο Διαδίκτυο είναι πολύ ανησυχητικό.

Για παράδειγμα, η πρόσβαση σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης κατηγορήθηκε πρόσφατα για την αύξηση της κατάθλιψης και των αυτοκτονιών μεταξύ των νέων, ιδίως των κοριτσιών.

Επιπλέον, εάν δεν τεθούν εμπόδια από τους γονείς, τα παιδιά έχουν πολύ μεγάλη πιθανότητα να εκτεθούν, ακόμη και ακούσια, σε περιεχόμενο ακατάλληλο για την ηλικία τους, ιδίως σε πορνογραφικές ή/και εξαιρετικά βίαιες εικόνες και βίντεο, τα οποία είναι τραυματικά και καταστροφικά από ψυχολογική άποψη (ένα ενδιαφέρον ανάγνωσμα σχετικά είναι το βιβλίο των Christophe Butstraen και Anne de Labouret, Parlez du porno à vos enfants avant qu’Ιnternet ne le fasse, εκδ. Thierry Souccar, 2019).

Προφανώς, η πρόσβαση σε αυτό το ακατάλληλο περιεχόμενο έχει συνέπειες στο σχολείο, καθώς είναι πιθανό να επηρεάσει τη συμπεριφορά των παιδιών μας και να διαταράξει τη ζωή της σχολικής κοινότητας.

Από καθαρά ακαδημαϊκή άποψη, οι διάφορες συσκευές με πρόσβαση στο διαδίκτυο – οι οποίες απαγορεύονται αυστηρά στο LFH – έχουν επίσης άμεσο αντίκτυπο στην προσοχή των παιδιών στην τάξη και, ως εκ τούτου, στην ακαδημαϊκή τους επιτυχία.

Πράγματι, ακόμη και όταν είναι κρυμμένες στη σχολική τσάντα ή στη μολυβοθήκη, οι συσκευές αυτές αποτελούν αποδεδειγμένα πηγή απόσπασης της προσοχής των παιδιών στην τάξη, μια απόσπαση της προσοχής που ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) επισήμανε πρόσφατα ως μία από τις πιθανές αιτίες της πτώσης των ακαδημαϊκών επιδόσεων των παιδιών που παρατηρείται σε πολλές χώρες. Σε έκθεση που δημοσιεύθηκε στις 7 Μαΐου 2024, ο ΟΟΣΑ κάλεσε τις κυβερνήσεις να λάβουν μέτρα για την αποτροπή της χρήσης συσκευών με πρόσβαση στο διαδίκτυο στα σχολεία.

Επομένως, είναι ζωτικής σημασίας να προστατεύσουμε τα παιδιά μας θέτοντας όρια στην πρόσβαση και στη χρήση των συσκευών με πρόσβαση στο διαδίκτυο. 

Ευτυχώς, υπάρχουν διαθέσιμα εργαλεία.

Ειδικότερα όσον αφορά τα κινητά τηλέφωνα, μπορούμε να ξεκινήσουμε με βάση τις προτάσεις που υπέβαλε η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων για τις επιπτώσεις της έκθεσης των νέων στις οθόνες, ώστε να οργανώσουμε μια σταδιακή εισαγωγή:

  • πριν από την ηλικία των 11 ετών: όχι κινητό τηλέφωνο
  • από την ηλικία των 11 ετών: κινητό χωρίς σύνδεση στο Διαδίκτυο
  • από την ηλικία των 13 ετών: κινητό με πρόσβαση στο διαδίκτυο, χωρίς πρόσβαση σε κοινωνικά δίκτυα ή παράνομο περιεχόμενο
  • από την ηλικία των 15 ετών: πρόσβαση σε ηθικά κοινωνικά δίκτυα.

Εάν το παιδί σας έχει smartphone, μπορείτε επίσης να ρυθμίσετε γονικό έλεγχο. Αυτό καθιστά δυνατό το :

  • να μειωθεί ο χρόνος χρήσης της οθόνης (ιδίως, μπλοκάροντας το τηλέφωνο τη νύχτα για την προστασία του ύπνου του παιδιού, αλλά και κατά τη διάρκεια των σχολικών ωρών),
  • να μπλοκάρετε ή να περιορίσετε ορισμένες εφαρμογές (είναι δυνατόν να συμφωνήσετε με το παιδί σας για τον διαθέσιμο χρόνο κάθε μέρα),
  • περιορισμός της πρόσβασης σε ακατάλληλο περιεχόμενο, ακατάλληλες αγορές ή λήψεις.

Ο γονικό έλεγχος είναι διαθέσιμος:

  • στο iPhone και το iPad, στις Ρυθμίσεις
  • στο Android, μέσω εφαρμογών όπως το Family Link.

Εν κατακλείδι, ενώ τα μέτρα που έλαβε το LFH για την επιβολή κυρώσεων στις συσκευές με πρόσβαση στο διαδίκτυο είναι προφανώς αναγκαία, δυστυχώς είναι ανεπαρκή. Είναι ζωτικής σημασίας να ευαισθητοποιηθούνοι γονείς για το θέμα και να τεθούν εμπόδια ήδη στο σπίτι, αν θέλουμε τα παιδιά μας να συνεχίσουν να μεγαλώνουν σωστά μαζί στα σχολεία τους.